Ξαφνικά, λίγο πριν τις δημοτικές εκλογές, η κυβέρνηση αποφασίζει να προκηρύξει δημόσια διαβούλευση για τα διαδικτυακά μέσα, και οι bloggers εύλογα απορούν αν επανέρχεται θέμα “μπλογκονόμου“.
Ενημέρωση (12:00): Πρόταση του Elawyer για δημιουργία πλαισίου διαβουλεύσεων
Η διαβούλευση αυτή δεν συνοδεύεται από δόκιμο νομοθετικό κείμενο, όπως συνηθίζεται στα πλαίσια του opengov, αλλά από ένα αόριστο πλαίσιο προθέσεων:
Στόχος είναι η διαφάνεια και οι καθαροί κανόνες για τη δημιουργία ενός πλαισίου λειτουργίας και ανάπτυξης των διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας, τη θεμελίωση της πολυφωνίας, την έννομη σχέση με την πολιτεία και την κοινωνία, την τήρηση της δεοντολογίας και της ελεύθερης έκφρασης.
Μερικές απορίες κι ενστάσεις προκύπτουν αμέσως:
- Πως νομιμοποιούνται τα υπουργεία Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού να ρυθμίσουν το διαδίκτυο;
- Με τι βαρύτητα θα αξιολογηθούν οι προτάσεις που θα υποβληθούν από “απλούς πολίτες” – bloggers συγκριτικά μ’ εκείνες των φορέων;
- Για ποιά δεοντολογία μιλάμε; Την δημοσιογραφική αυτορρύθμιση, που δεν εφαρμόζεται, και που αν επιβληθεί στον πολίτη θα γίνει ετερρορύθμιση;
- Γιατί επελέγη το συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, εντός του τελευταίου 15νθημέρου της προεκλογικής περιόδου των αυτοδιοικητικών εκλογών, χωρίς “πρόλογο” και με λιγότερο από 1 μήνα προθεσμία υποβολής προτάσεων;
Σοβαρές ενστάσεις έχει κι ο Argos, απ’τους πρώτους bloggers που γράψανε για το θέμα, και που απευθύνει αμείλικτες ερωτήσεις στην κυβέρνηση:
Τι θα πει έννομη σχέση με την πολιτεία; Από πότε το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου που προστατεύει το Σύνταγμα [..] έχει πάψει να είναι νόμιμο; Από τότε που οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι έχουν και ενώσεις αλλά και κώδικες δεοντολογίας, ήρθαν στο δίκτυο να κιτρινίσουν; Αυτό είναι μάλλον πρόβλημα που πρέπει να λύσετε με τους δημοσιογράφους και τις ενώσεις τους και όχι με τους πολίτες.
Ποιά δεοντολογία θα τηρήσω; Αυτή των δημοσιογράφων που δεν τηρούν ούτε οι ίδιοι; Θα μου επιβληθεί μια δεοντολογία κάποιου “φωτισμένου” blogger “φίλου”σας;
Η ελεύθερη έκφραση, δεν έχει νταβατζήδες κ. Ραγκούση. Το να θέλετε να μου “φορέσετε” κανόνες για να φιμώσετε αντίθετες φωνές, μια και δεν μπορείτε να τις ελέγξετε με τον ΟΠΑΠ ή την όποια άλλη κρατική διαφήμιση, δεν μ’ ενδιαφέρει να το διαβουλευτώ μαζί σας. Έχετε πάρει τις αποφάσεις σας και εγώ θα πάρω τις δικές μου.
Αν θέλετε διάλογο, τα σχόλια στο blog μου είναι ανοικτά. Εδώ λοιπόν θα περιμένω την απάντησή σας εως ότου παγώσει η κόλαση, που λένε και οι Αγγλοσάξωνες, μια και ο διάλογος, εδώ, δεν έχει χρονικά όρια.
Ο SykoFantiS_Bastoyni κατέθεσε κι αυτός τις δικές του ενστάσεις, στο blog του φυσικά:
Αγαπητέ κύριε υπουργέ Γιάννη Ραγκούση. Με ξενίζει και μου δημιουργεί πολύ άσχημη εντύπωση η προσπάθεια ή ίσως η αντίληψη εκ μέρους του υπουργείου ότι όλοι όσοι δημοσιεύουν περιεχόμενο στο διαδίκτυο αποτελούν ένα είδος συντεχνίας με κοινά χαρακτηριστικά, και για τούτο θα πρέπει να αντιμετωπισθούν με κοινό παρονομαστή. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει αλλά φαντάζομαι ότι είναι δύσκολο να το αντιληφθεί η κεντρική εξουσία η οποία με ελάχιστες εξαιρέσεις πάσχει από ψηφιακό – διαδικτυακό αναλφαβητισμό.
Ο Elawyer προβάλλει κι αυτός ενστάσεις ώς προς την αόριστη φύση της διαδικασίας και προτείνει συγκεκριμένη διαδικασία, αλλά και την κατάρτιση ενός πλαισίου διεξαγωγής διαβουλεύσεων:
το κείμενο σχολιασμού θέτει μια σειρά ζητημάτων, τα οποία δεν μπορούν να συζητηθούν όλα μαζί. [..] Πρέπει να γίνει ένας κάθετος διαχωρισμός ανάμεσα στους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης κι επικοινωνίας αφενός και στους απλούς χρήστες των Υπηρεσιών Κοινωνικής Δικτύωσης αφετέρου. [..] Ο διαχωρισμός των ζητημάτων σε θεματικές ενότητες, θα πρέπει να οδηγήσει αναγκαστικά στην έναρξη διαφορετικών φόρουμ διαβούλευσης.
Εφόσον θέλουμε η δημόσια διαβούλευση να γίνει μια θεσμική κατάκτηση, θα πρέπει οι κανόνες της να διατυπωθούν ρητά και να αποτελέσουν έναν Κώδικα Δημόσιων Διαβουλεύσεων.
Βέβαια, η κοινωνία των πολιτών δε μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένας ακόμα κλάδος συμφερόντων από την πολιτεία, και διατηρώ επιφυλάξεις για τον αδιαφανή, διεκπεραιωτικό και “κλικαδόρικο” τρόπο με τον οποίο το κράτος αντιμετώπιζε στο παρελθόν τη δημιουργία θεματικών ομάδων εργασίας για τέτοιες διαβουλεύσεις (όπως πχ. μέσα απ’το ebusinessforum), αλλά οι προτάσεις του Elawyer είναι ουσιαστικές και συγκεκριμένες.
Σοβαρές ενστάσεις εξάλλου για την ρύθμιση του διαδικτύου, όπως τουλάχιστον το επιθυμούσε ο κ. Ρουσόπουλος, προκύπτουν απ’ το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις. Δεν είμαι νομικός, αλλά μιά πρώτη ανάλυση μπορεί, ή θα’πρεπε να μπορεί να κάνει ο κάθε πολίτης:
Το άρθρο 5 διασφαλίζει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, και συνεπώς την ελεύθερη έκφραση:
Kαθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Xώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.
Η συμμετοχή στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας γίνεται, φυσικά, και με την επικοινωνία. Συνεπώς, δε νοείται να περιοριστεί το δικαίωμα ελεύθερου blogging αυστηρά και μόνο στις “ημερολογιακού τύπου” καταχωρίσεις.
Το άρθρο 14 του Συντάγματος διασφαλίζει το δικαίωμα συμμετοχής του κάθε πολίτη στον Τύπο:
- Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους.
- Ο τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται.
Η διατύπωση δεν αφήνει αμφιβολία ότι ο τύπος δεν είναι τσιφλίκι των επαγγελματιών δημοσιογράφων. Επιπλέον, η θεσμική εγγύηση της παραγράφου 2 καλύπτει και τον πολίτη.
Το άρθρο 9Α διασφαλίζει την πληροφοριακή αυτοδιάθεση του πολίτη:
Καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των προσωπικών του δεδομένων, όπως νόμος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, που συγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόμος ορίζει.
Η προκαταβολική συλλογή προσωπικών δεδομένων, ιδίως όταν έχει το χαρακτήρα της ανατροπής του βάρους απόδειξης (πχ. για αποτροπή αδικημάτων προσβολής προσωπικότητας) είναι συνεπώς αντισυνταγματική, άρα και η κατάρτιση ενός υποχρεωτικού μητρώου bloggers, όπως αυτά που ευδοκιμούν σε ανελεύθερες χώρες.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ενσωματώνει κάποιες απ’τις ίδιες αρχές. Το άρθρο 10 αφορά την ελευθερία έκφρασης
1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Αυτό το δικαίωμα περιλαμβάνει την ελευθερία της γνώμης, καθώς και της λήψης και μετάδοσης πληροφοριών και ιδέων χωρίς παρέμβαση από δημόσια αρχή και ασχέτως συνόρων. Αυτό το Άρθρο δεν απαγορεύει στα Κράτη να επιβάλλουν διαδικασίες αδειοδότησης για τις επιχειρήσεις μετάδοσης εκπομπών, την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο.
2. Η ενάσκηση αυτών των ελευθεριών, καθώς συνεπάγεται καθήκοντα και ευθύνες, μπορεί να υπόκειται σε διατυπώσεις, όρους και περιορισμούς ή κυρώσεις εφόσον αυτές περιγράφονται στον νόμο και είναι αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία για λόγους εθνικής ασφάλειας, εδαφικής ακεραιότητας ή δημόσιας ασφάλειας, για την αποτροπή εκτροπής ή του εγκλήματος, για την προστασία της υγείας και των ηθών, για την προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων των άλλων, για την αποτροπή της κοινοποίησης πληροφοριών που συλλέχθησαν με εμπιστευτικότητα, ή για την προστασία του κύρους και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας.
Η διατύπωση αυτή θα’λεγε κανείς ότι αντικατοπτρίζει πλήρως την σύγχρονη αντίληψη περί διαδικτυακής επικοινωνίας και δημοσιογραφίας των πολιτών, κι ας συντάχθηκε το 1950. Η εξαίρεση της παρ. 1 αναφέρεται ξεκάθαρα σε κερδοσκοπικά broadcasting μέσα, ακόμα κι αν συμπεριλάβουμε το διαδίκτυο σ’ αυτήν.
Στο προσωπικό blog του νυν πρωθυπουργού -και τότε προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης- είχε αναδημοσιευτεί τον Απρίλη του 2008 άρθρο μου για τον 2ο κύκλο διαρροών περί μπλογκονόμου από την τότε κυβέρνηση. Υποθέτω λοιπόν ότι τουλάχιστον ο πρωθυπουργός έχει γνώση του ζητήματος και των αντιδράσεων που προέκυψαν στην κοινότητα των bloggers, την οποία είχε σε εκτίμηση.
Αυτά ως πρώτες σκέψεις γι΄αυτή την παράξενη διαβούλευση με το παράξενο timing. Θα παρακολουθώ το θέμα και θα επανέλθω με αναλυτικότερες ενστάσεις. Είμαι σίγουρος ότι δεν θα είμαι ο μόνος
